គ្រឿងបរិក្ខាអេឡិចត្រូនិកៈ Electronic Components
ប្រភពតង់ស្យុង: Voltage Source
ថ្មពិល រឺអាគុយៈ Battery
ឌីយ៉ូតពន្លឺៈ Light Emitting Diode (LED)
រេស៊ីស្តង់ៈ Resistor
ខ្សែភ្លើងៈ Wire
បន្ទះតសៀគ្វី រឺ បន្ទះសៀគ្វីពិសោធន៍ៈ Breadboard
អាណូតៈ Anode
កាតូតៈ Cathode
វិជ្ជមាន: Positive
អវិជ្ជមានៈ Negative
ប៉ូលៈ Polarity
ទន្លាក់តង់ស្យុងទិសស្រប: Forward voltage drop
ច្បាប់អូមៈ Ohm's law
តង់ស្យុងទិសស្រប: Forward voltage
គំនូសតាង/ ប្លង់ /សេម៉ាៈ Schematic
សៀគ្វីៈ Circuit
ប្រដាប់ភ្ជាប់ថ្មពិលៈ Battery holder
ការចាប់ផ្តើមពីអំពូល LED (Light Emitting Diode) និងរេស៊ីស្តង់ (Resistor) គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏ល្អឥតខ្ចោះសម្រាប់អ្នករៀនអេឡិចត្រូនិក។ ខាងក្រោមនេះជាសៀគ្វីងាយៗ និងគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយ ដែលអ្នកអាចសាកល្បងបាន៖
បំភ្លឺអំពូល LED ដោយប្រើថ្មពិល និងរេស៊ីស្តង់ (LED Brightness Control)
ជំរាបសួរអ្នកសិក្សាអេឡិចត្រូនិកទាំងអស់គ្នា!
នេះ គឺជាគម្រោងមូលដ្ឋានគ្រឹះបំផុតដែលនឹងជួយអ្នកឱ្យយល់ពីរបៀបដែលអំពូលLED ដំណើរការ និងសារៈសំខាន់នៃរេស៊ីស្តង់ក្នុងការកំណត់បរិមាណចរន្តដែលហូរឆ្លងកាត់ LED។
ស្វែងយល់ពីរបៀបភ្ជាប់អំពូល LED (Light Emitting Diode) ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
យល់ដឹងពីតួនាទីរបស់ រេស៊ីស្តង់ (Resistor) ក្នុងការកំណត់បរិមាណចរន្ត និងការពារ LED ពីការខូចខាត។
ពិសោធន៍ជាមួយតម្លៃរេស៊ីស្តង់ផ្សេងៗគ្នា ដើម្បីមើលពីការប្រែប្រួលពន្លឺរបស់ LED។
អំពូល LED ស្តង់ដា 5mm (Light Emitting Diode):
ចំនួន: ១ គ្រាប់ (ពណ៌ណាក៏បាន ដូចជា ក្រហម បៃតង ខៀវ)។
ចំណាំ: LED មានជើងពីរ។ ជើងវែងជាងគេគឺ ជើងវិជ្ជមាន (អាណូត) (+) ហើយជើងខ្លីជាងគេគឺ ជើងអវិជ្ជមាន (កាតូត) (-)។ LED ដំណើរការតែមួយទិសទេ។
រេស៊ីស្តង់ (Resistor):
ចំនួន: យ៉ាងតិច ២ គ្រាប់ (ឧទាហរណ៍: 330 Ohm និង 1k Ohm)។
ចំណាំ: រេស៊ីស្តង់មានមុខងារកំណត់បរិមាណចរន្ត។ បើគ្មានរេស៊ីស្តង់ទេ LED អាចនឹងឆេះខូចដោយសារចរន្តហូរចូលច្រើនពេក។
ថ្មពិល (Battery):
ចំនួន: ១ គ្រាប់ (ឧទាហរណ៍: ថ្មពិល 9V ឬ 3V AA/AAA មួយចំនួន)។
ចំណាំ: ថាមពលរបស់ថ្មពិលជាប្រភពតង់ស្យុងសម្រាប់សៀគ្វីរបស់យើង។
ប្រដាប់ភ្ជាប់ថ្មពិល (Battery Clip/Connector):
ចំនួន: ១ (សម្រាប់ថ្មពិល 9V) ឬ ប្រអប់ដាក់ថ្ម (សម្រាប់ AA/AAA)។
ចំណាំ: ជួយភ្ជាប់ថ្មពិលទៅនឹង Breadboard ឱ្យបានងាយស្រួល។
បន្ទះតសៀគ្វី (Breadboard):
ចំនួន: ១ (ទំហំតូចក៏បាន)។
ចំណាំ: ជាឧបករណ៍សម្រាប់ភ្ជាប់គ្រឿងបរិក្ខាអេឡិចត្រូនិចដោយមិនចាំបាច់ផ្សា (soldering)។ រន្ធរបស់វាត្រូវបានភ្ជាប់ខាងក្នុងជាជួរៗ។
ខ្សែភ្លើងតូចៗសម្រាប់ភ្ជាប់ (Jumper Wires):
ចំនួន: ២-៣ ខ្សែ។
ចំណាំ: សម្រាប់ភ្ជាប់គ្រឿងបរិក្ខាអេឡិចត្រូនិចនីមួយៗទៅគ្នាទៅវិញទៅមកនៅលើ Breadboard។
គំនូសតាងនៃសៀគ្វីបំភ្លឺអំពូលឌីយ៉ូតដ៏សាមញ្ញ (ប្រើនិមិត្តសញ្ញប្រភពតង់ស្យុង)
គំនូសតាងនៃសៀគ្វីបំភ្លឺអំពូលឌីយ៉ូតដ៏សាមញ្ញ( ប្រើនិមិត្តសញ្ញា Battery)
សៀគ្វីបំភ្លឺអំពូលឌីយ៉ូតដ៏សាមញ្ញ(ប្រើបន្ទះតសៀគ្វី)
សៀគ្វីបំភ្លឺអំពូលឌីយ៉ូតដ៏សាមញ្ញ
បន្ទះសៀគ្វីបំភ្លឺអំពូលឌីយ៉ូតដ៏សាមញ្ញ
ដាក់អំពូល LED: យកអំពូល LED មកដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរន្ធណាមួយនៅលើ Breadboard។ ត្រូវប្រាកដថាជើងវិជ្ជមាន (+) និង អវិជ្ជមាន (-) ស្ថិតនៅដាច់ពីគ្នា។
ជើងវែង (+): ដាក់នៅរន្ធមួយ។
ជើងខ្លី (-): ដាក់នៅរន្ធផ្សេងទៀត (នៅជួរដាច់ពីគ្នា)។
ភ្ជាប់រេស៊ីស្តង់:
យកចុងម្ខាងនៃរេស៊ីស្តង់ (ឧទាហរណ៍ 330 Ohm) មកភ្ជាប់ទៅនឹងរន្ធដែលជើង (+) របស់ LED ស្ថិតនៅ។
យកចុងម្ខាងទៀតនៃរេស៊ីស្តង់ ភ្ជាប់ទៅនឹងរន្ធណាមួយនៅជួរផ្សេងទៀត (ដែលនឹងភ្ជាប់ទៅកាន់ជើង (+) របស់ថ្មពិល)។
ភ្ជាប់ថ្មពិល:
យកខ្សែវិជ្ជមាន (+) (ជាទូទៅពណ៌ក្រហម) ពីប្រដាប់ភ្ជាប់ថ្មពិល មកភ្ជាប់ទៅនឹងរន្ធដែលចុងម្ខាងទៀតនៃរេស៊ីស្តង់បានភ្ជាប់។
យកខ្សែអវិជ្ជមាន (-) (ជាទូទៅពណ៌ខ្មៅ) ពីប្រដាប់ភ្ជាប់ថ្មពិល មកភ្ជាប់ទៅនឹងរន្ធដែលជើងអវិជ្ជមាន (-) របស់ LED ស្ថិតនៅ។
សាកល្បង:
ឥឡូវនេះ LED របស់អ្នកគួរតែភ្លឺហើយ!
សាកល្បងដូររេស៊ីស្តង់ 330 Ohm ចេញ ហើយដាក់រេស៊ីស្តង់ 1k Ohm ចូលជំនួសវិញ។ តើអ្នកកត់សម្គាល់ឃើញអ្វី? (ពន្លឺរបស់ LED នឹងស្រអាប់ជាងមុន)។ នេះគឺដោយសារតែរេស៊ីស្តង់ 1k Ohm មានតម្លៃធំជាង ដូច្នេះវាទប់ស្កាត់ចរន្តបានច្រើនជាង បណ្តាលឱ្យចរន្តហូរចូល LED តិចជាងមុន។
តើមានអ្វីកើតឡើងនៅក្នុងសៀគ្វីនេះ?
១. ថាមពលពីថ្មពិល (9V Battery): ថ្មពិលផ្ដល់នូវថាមពលអគ្គិសនី (វ៉ុល) ដែលជំរុញឲ្យចរន្តហូរឆ្លងកាត់សៀគ្វី។
២. រេស៊ីស្តង់ (330 Ohm Resistor):
ការពារ LED៖ LED ត្រូវការចរន្តអគ្គិសនីក្នុងបរិមាណតិចតួចប៉ុណ្ណោះដើម្បីភ្លឺ។ ប្រសិនបើអ្នកភ្ជាប់វាដោយផ្ទាល់ទៅនឹងថ្មពិល វានឹងទទួលបានចរន្តច្រើនពេក ហើយអាច ឆេះខូច បានភ្លាមៗ។
កំណត់បរិមាណចរន្ត៖ រេស៊ីស្តង់ដើរតួជា "ឧបសគ្គ" ដែលកំណត់បរិមាណចរន្តអគ្គិសនីដែលហូរឆ្លងកាត់ LED ឲ្យនៅត្រឹមកម្រិតសុវត្ថិភាព។ វាបំបែកថាមពលលើសមកពីថ្មពិល ដើម្បីឲ្យ LED អាចដំណើរការបានត្រឹមត្រូវ។
៣. អំពូល LED (Light Emitting Diode):
LED គឺជា Diode ប្រភេទពិសេសដែលបញ្ចេញពន្លឺនៅពេលចរន្តអគ្គិសនីហូរឆ្លងកាត់វា ក្នុងទិសដៅត្រឹមត្រូវ។ នោះហើយជាមូលហេតុដែលជើង វិជ្ជមាន (+) ត្រូវភ្ជាប់ទៅប៉ូលវិជ្ជមាន (+) របស់ថ្មពិល (តាមរយៈរេស៊ីស្តង់) ហើយជើងអវិជ្ជមាន (-) ត្រូវភ្ជាប់ទៅ ប៉ូលអវិជ្ជមាន (-) របស់ថ្មពិល។
៤.បន្ទះតសៀគ្វី (Breadboard):
Breadboard ជួយឲ្យយើងងាយស្រួលភ្ជាប់ និងផ្តាច់គ្រឿងបរិក្ខាអេឡិចត្រូនិកដោយមិនបាច់ផ្សា (soldering) ដែលល្អសម្រាប់ពិសោធន៍។
ប៉ូល LED : LED មានប៉ូល (+/-) ហើយចរន្តត្រូវតែហូរក្នុងទិសដៅត្រឹមត្រូវដើម្បីឱ្យវាភ្លឺ។
តួនាទីរេស៊ីស្តង់: រេស៊ីស្តង់គឺចាំបាច់ដើម្បីកំណត់ចរន្តដែលហូរឆ្លងកាត់ LED ។ LED នីមួយៗមាន "Forward Voltage" (Vf) និង "Forward Current" (If) របស់វា។ បើគ្មានរេស៊ីស្តង់ទេ ចរន្តច្រើនពេកអាចហូរចូល LED ហើយធ្វើឱ្យវាឆេះខូច។
ច្បាប់អូម: ទំនាក់ទំនងរវាងវ៉ុល (V), ចរន្ត (I) និងរេស៊ីស្តង់ (R) គឺ V=IR ។ យើងអាចប្រើច្បាប់នេះដើម្បីគណនាតម្លៃរេស៊ីស្តង់ដែលត្រឹមត្រូវសម្រាប់ LED មួយ។
Rresistor=(Vsource−VLED)/ILED
ឧទាហរណ៍: សម្រាប់ថ្ម 9V, LED ពណ៌ក្រហម (Vf ≈ 2V, If ≈ 20mA ឬ 0.02A)។
R=(9V−2V)/0.02A=7V/0.02A=350Ω
ដូច្នេះរេស៊ីស្តង់ 330 Ohm ឬ 390 Ohm គឺសមរម្យ។ 330 Ohm គឺតូចជាងបន្តិច (ភ្លឺខ្លាំងជាង) ហើយ 1k Ohm គឺធំជាងបន្តិច (ភ្លឺស្រអាប់ជាង)។
ជាចំណុចចាប់ផ្តើមដ៏ល្អដើម្បីយល់ពី ច្បាប់ Ohm's Law (V=IR) ដែលជាច្បាប់មូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងអេឡិចត្រូនិក។
កំណត់បានពីសារៈសំខាន់នៃការប្រើប្រាស់ រេស៊ីស្តង់ ដើម្បីការពារសមាសធាតុអេឡិចត្រូនិច។
ជួយឱ្យអ្នកយល់ពី ប៉ូល (Polarity) របស់សមាសធាតុដូចជា LED (មិនអាចភ្ជាប់បញ្ច្រាសបានទេ)។
រៀបរៀងដោយ: ថេត យ៉ាទិត្យ
គ្រូបង្រៀនអេឡិចត្រូនិក (Electronics Instructor)
រក្សាសិទ្ធិដោយៈ បាត់ដំបងបច្ចេកវិទ្យាវិទ្យាអេឡិចត្រូនិក
ចុះផ្សាយ: បាត់ដំបង, ១៨.០៦.២០២៥
បន្ទាប់ពីទស្សានាអត្តបទ មេរៀន រឺគម្រោងខាងលើនេះរួច សូមបញ្ជាក់ពីៈ ការពេញចិត្តរបស់អ្នក ដោយចុចលើសញ្ញា❤️ និង👍 និងផ្តល់ជាមតិយោបល់ ដើម្បីការអភិវឌ្ឍ។ សូមអរគុណ 🙏🙂